LIBRO 3: I TIMBE SO' CAGNATE

SCAGGHJIUZZE
Passanne, a l’âta sère, p'i Crapàre,
vedìje na luce, pò sendìje n'addòre
c'ascève d'a putèje d'u scagghiuzzàre
e se spannève chiane chiane fôre.
M'arravugghjàje, st'addore, e me tèraje,
sènze ca manghe me ne fosse accòrte,
ind'a sta casarèlle, e me truvàje
amminz'a l'âte, ind'a na nègghia forte.
Mèndre guardàve l’ûglie ca frijève,
u fûche, 'i caravune, à fucenètte,
'u piatte d'i scagghjûzze ca s'anghjève,
i foglie de giurnàle ck'i fumètte,
m'allundanàje nu poche ck'u penzîre,
turnàje 'ndrète de parècchj anne,
e revedìje, cûme si fosse aîre,
jurnàte ca passàvene zumbanne:
'i lite, 'i jûche fatte annand'a scole,
'u scagghjuzzàre ck'a stagnère annanze,
'u pianine, 'u bèllome ck'i varole,
tarrazzane ck'i cîste, e ck'i velànze!
Fra 'i poche cose ca ce stanne angòre,
de quilli tîmbe bèlle e spenzaràte,
stanne 'i scagghjûzze càvede ck'a 'ddore,
pure si peccenùnne e arresecàte.
Nu sfûglje sicche sicche, color d'ore,
arresecàte, sì, redutte a nînde,
e t'è sta attînde quanne isce fóre:
si agàpre 'a carte, ... s'i carrèje 'u vînde!
Hanne ragione, 'i prèzze vanne 'e stèlle!
Pe mille lire ca dìje 'a segnòre,
avìje — a si o no — na ciambatèlle:
hagghje accattàte solamènde 'a 'ddore!

DEDICATA A TE                                        A MIA MOGLIE
Tu l'è penzàte, ma nen me l'è ditte,
(ormàje ce canuscìme da vind'anne)
pe tè, na poesìje nen l'hagghje scritte,
nè dedecàte a tè. Nen 'nge ne stanne!
E' giuste! Dope quèlle a papà mije,
quèlle d'a Cumunione d'Antonèlle,
tu putarrisse dice: « E allore, ije? »
Nenn'èje ca nen te pènze, nenn'è quèlle
'a sola forme pe parla ck'u core.
Baste nu nînde, baste na parole,
nu sguarde, na carèzze, tutte è amore
pe nuje ca da vind'anne, mò ce vole,
'u bène crèsce sèmbe, jûrne jûrne,
ca ce capìme a vole, tutt'e duje,
cundènde quanne ce vedìme attûrne
tre figghje affezziunàte, cûme e nuje.
Sò veretà, nen sò cose 'nvendàte,
pàrlene 'i fatte, nò sole 'i parole!
Stepà sti cose? Indande m'è tendàte,
... e 'a poèsije è sciùte sola sole!

ALBA D'AGOSTO
Nen pozze dorme, càvede, sedòre,
m'agàveze, me colche, pò m'aggire,
'u litte coce, 'i mure pègge angòre,
chè brutta notte, me manghe 'u respire.
Sò angòre 'i trè, chissà ca stènne fore ...
nu file d'àrije, 'ndiche assàje, nu file! ...
Indande conde tutt’i quarte d'ore
ca sone 'u 'llorge sop'o Cambanìle!
'I quatte, 'i quatte e mèzze, chè nuttàte,
e pure 'i foglie e 'i fiure tûrne tûrne,
sott'a nu cîle tutte 'mbrellandàte,
aspèttene 'ngandàte: hadda fà jurne!
Albègge, già se sènde qualche cose ...
ària frèscke e leggère, sì venùte,
e m’ accarîzze, e cutulìje na rose
ca, cûme e mè, stanotte nn'ha dermùte!
Aria bèlle ca pûrte appîrze 'a 'ddore
d'u mare, d'a cambagne, d'u Gargàne,
nen 'nde ne jènne sùbbete, 'nd'a n'ore!
Ma nen 'nde fîrme, passe, e mane mane
vaje tuzzelanne arrète a tutt’i porte
pe dice 'a gènde ca è già fatte jûrne.
N'âta jurnàte cke stu sole forte ...
n'âta nuttàte fine a chè nen tûrne!

DOJE PIUME
T'hagghje reviste dope tanda tîmbe,
sènze n'appundamènde, a l'imbrovvise;
me sì venute 'ngondre ck’u surrise,
te sò venute 'ngondre pure ije.
Tenènnece pe mane, te guardave:
quilli fussètte 'e guange, quillu sguarde,
quill'ucchje tuje, quilli capille 'o vînde,
sò sèmbe 'i stèsse, nn'è cagnàte nînde;
tenîve sèmbe e angòre sidece anne!
E parlave .. . parlamme ... 'nge 'u credèmme!
Strengènnece, felice, frasturnàte,
nn'hamme capìte chiù si stèmme 'ndèrre;
hamme vulàte anzîme, tutt'e duje,
leggîre, sfarfallanne cûm'e piume;
doje piume janghe ca scènnene accucchjàte
'nda na jurnàta calme e sènza vînde,
e, chjane chjane, vanne desegnanne
parole bèlle ammînz'o blu d'u cîle.
M'è ditte cke na gioje ca 'nze mesùre:
« Ce sîme viste, ce sîme truvàte,
nen 'nge lassàme chiù.
Ma damme 'u tîmbe de sestemà doj cose
Pochi jurne ... pò torne. Tu m'aspitte? ».
T'hagghje lassàte 'i mane e te guardàve
quanne t'allundanàve e repetîve:
« Ije torne! ». Ma tu nen sì turnate,
... nen putîve turnà: ... ère nu sûnne!



TE VOGGHJE BENE                                  A MILLY
Chiù de na vôte m'è sendùte lègge
‘a poesìje d'a « prima cumunione »
e me n'accorge: 'a voce nen me regge,
me vènge tutt’i vôte l'emozione.
'A screvìje p'Antonèlle, tanne tanne,
ascìje accussì, pròprije pe l'occasione,
ma nen penzàje ca, dope qualche anne,
sta poesìje putève dà apprenzione.
M'a dace a mè, ca, forse, hagghje sbagliate
a dedecàrle a une solamènde.
Ma quilli cose scritte e repenzàte,
nu padre nenn'i sènde, certamènde,
soltande pe na figghje. Quiste maje!
Stu sendemènde, stu penzire fisse,
de chi ve vôle bène assàje assàje,
tène tre núme! Indande pènze spisse
ca qualche vôte, forse, ingiustamènde,
d'u bène ca te vògghje è dubetàte.
Sì state 'a prima figghje, e, certamènde,
bace e carèzze nen te sò mangàte!
Na poesìje, 'u sàje chè rappresènde:
nu stàte d'àneme, o nu penzîre
scritte p'arecûrdà cèrti mumènde,
cûme e quiste che hagghje sendùte aîre.
Tu m'assemmîgghje ... pure nd'e penzîre,
e sò secure ca quant'hagghje ditte
ère opportune, ogge chiù che aîre.
Te vògghje bène ... e non pozze sta citte!

‘U VICHE D'A CHIAZZETTE
Quaranda mètre, forse nen sarranne,
stu vecarîlle stritte, 'mbusse e scure;
nenn'è cagnàte nînde, è cûme e tanne:
'i stèsse puteghèlle, 'i stèsse mure!
Quand'anne tenarrà? Sarranne assàje!
Quanda gènde è passàte? E chi lu sape!
Soltande 'u sole 'ng'e trasùte màje,
pecchè là 'mmînze, forse, nen 'nge cape.
Pe quistu viche, 'u tîmbe nn'è passàte,
e se defènne, e stipe, ammînze 'e mure,
lùcchele e voce ca 'nze sò cagnàte,
umedetà e 'ddore de fretture.
Ck'a scuse d'accattà nu cuppetîlle,
'a frutte, 'i pelanghîlle, doje carote,
ce passe apposte ind'a stu vecarîlle:
là vède angòre Fogge de na vote!

UNE PE N'ATE
Doje vôte 'a settemàne, pundualmènde,
nu crestijàne vace 'o Cambesànde
pe n'amiche ca, desgraziatamènde,
salùte a nuje, murìje pe nu sckande.
E pure isse, cûme e tutte quande,
accatte duje lambìne e i gladijòle
'e barrachèlle annad'o Cambesànde
e pò se mène inde, mò ce vole,
tutte cundrìte, tutt'adduluràte
'a vije 'a tombe andò stace 'u cumbàgne
ca da duje anne già l’âve lassàte,
... e indànde isse mò s'a face a chiagne!
È grussetille e ... poche e nînde allusce
ma vace sèmbe! Venerdì passàte,
cûm'arruvàje, jettàje ‘i fiure musce,
cagnàje l'acque ch'èra già pusàte,
mettìje 'i fiure friscke e accummenzàje:
-« Frangische, core mije, cûm'e state?
Ce hamme vulùte bene, e tu lu sàje,
'ntrove recîtte da chè m'è lassàte! » —
Cûme si stèsse angòre ammînz'a case,
ck'u facciulètte 'mmàne struculave
nu poche 'a làpede e nu poche 'u nase,
po s'asciugàve l'ûcchje ... e se 'nguacchjàve.
-«Frangìsche, core mije, quande sì belle! »-
Selluzzijàve ambacce a stu retratte.
Se truvàje a passa na femmenèlle
ca 'u canuscève e ca sapève 'u fatte;
s'avvecenàje e 'u tuzzelàje da rète:
-« Chèdèje, t'è parènde sta segnore?
Da cinguand'anne stace sott'e prete,
nen vale 'a pene a strazijàrte 'u core! » —
...'A tombe d'u cumbagne stève accûste!
Tutte sdegnàte e ... cûme e nu pernàcchje
decìje ambacce 'o quadre, tûste tûste:
— « E nn'u putîve dice? St'âta cacchje! » —

PANNE 'O SOLE
Guardàve, jurne fà, mèndre passàve,
'i panne appise 'a zoche, ammînz'a strate.
‘U vendarîlle friscke ì cutulave,
'u sole, ormaje, l'avève già asciugàte.
Penzàje: chissà si pàrlene fra lore,
si na cammise acconde 'o mandesine
quand'anne tène, qual'ère 'u chelore
prime ca cunuscèsse 'a candedine?
Nu cavezone, a ûcchje de pernice,
a na mappine accûste, tutta rotte,
chè ce pote accundà, chè pote dice?
Pe n'âta mane, quèlle, pò, s'u gnotte?
Ma quanne, bûne bûne, hanne parlàte,
tutte fernèsce là, 'nzuccède nînde;
buscìje, o veretà, si sò scappàte,
se pèrdene accussì, s'i porte 'u vìnde!
Tranguille, pazzejànne spenzaràte,
bàllene fine a quanne 'u sole acàle,
sti panne appise 'e zoche, ammînz'a strate,
chiacchjerejànne nen 'nze fanne male.
Si pure l'ùmene, 'a stèssa manère,
se cumburtàssere cûme e sti panne,
‘u munne cagnarrìje d'o jurne 'a sère!
Cambàme, invèce, sckitte muzzecanne!